Hoe onderzoek je digitale vraagstukken?

Als je een probleemstelling hebt wat gerelateerd is aan een digitaal vraagstuk dan zal je vaak op zoek moeten naar data. Je doet dit om meer duidelijkheid te krijgen over het probleem. Je gaat misschien wel naar de website-statistieken kijken of je doelgroep ondervragen om meer de helderheid te krijgen. Misschien vraag je wel af zijn er nou meer methodieken te gebruiken bij een digitaal vraagstuk. Jazeker! Daarom een korte opsomming van de belangrijkste methoden die voor digitale vraagstukken gebruikt kunnen worden.

Traditionele onderzoeksmethodieken

In veel gevallen kan je een digitaal vraagstuk beantwoorden met behulp van de bekende onderzoeksmethoden. Denk aan online of offline enquêtes onder je doelgroep. Een-op-een interviews of een groepsgesprek (focusgroep) met specialisten kan je ook helpen om inzicht te krijgen welke richting onder andere een bedrijf moet opgaan. Afhankelijk van de onderzoeksvraag kunnen deze methodieken goed worden toegepast. Een nadeel van deze methodieken zijn wel dat de antwoorden niet overeenkomen met de werkelijkheid. Mensen kunnen sociaal wenselijke antwoorden geven waardoor niet hun werkelijke gedachten of gedrag delen. Daarbij kan de gedachte ook zijn dat ze vooraf aangeven gevoelig te zijn voor een aantal factoren terwijl dat in de praktijk niet zo blijkt te zijn.

Psychofysiologische onderzoeken

Met de verschillende technieken die er zijn komt het tegenwoordig steeds vaker voor dat onderzoekers kiezen voor verschillende tests die de reactie of het gedrag van proefpersonen observeert en vertaalt. Het meten van de activiteit in de hersenen of het testen van het geheugen zijn voorbeelden van de mogelijkheden. Denk aan Facial Coding, pupilverwijdingstest en semantische priming.  Dit zijn vaker wetenschappelijke aanpakken en blijven in veel gevallen achterwege bij praktisch onderzoek. Een tweetal onderzoeken binnen deze noemer worden wel vaak praktisch ingezet, namelijk eyetracking en mousetracking.

EyeTracking

Een type onderzoek zie je wel steeds vaker gebruikt worden en dat is Eyetracking. Bij het uitvoeren van een taak worden de ogen van de proefpersoon opgenomen. Het eyetrackingsapparatuur weet vervolgens de opnames te vertalen naar een zogenoemde eyeflow-film. Dit is een soort heatmap die aantoont waar de proefpersoon heeft gekeken en maar ook wat hij niet heeft bekeken. Het voordeel hiervan is dat je kan achterhalen hoe een pagina wordt bekeken en wat meer aandacht krijgt en wat minder. Een nadeel zijn natuurlijk de kosten van het apparatuur. Daarnaast is te betwijfelen wat de toegevoegde waarde van de data is.  Waarom er bijvoorbeeld op die manier wordt bekeken is niet te achterhalen door middel van een eyeflow-film. Hier moet je dus over doorvragen, maar dat kan niet tijdens het onderzoek want dan gaan de ogen van het scherm :D.

Mousetracking

Een veelgebruikte vervanger van een eyetracking onderzoek is mousetracking. Hiervoor zijn verschillende tools voor gebruikt, zoals mouseflow.nl of clicktale.com. Het voordeel is dat het in veel gevallen zeer voordelig is (genoemde voorbeelden zijn zelfs gratis). Daarbij kan moustracking software heatmaps maken van hoe de gebruiker zijn muis gebruikt en waar het precies klikt of scrolt. Een nadeel dat het niet meetbaar maakt waar gebruikers naar kijken, want in veel gevallen kan een cursor stil blijven staan terwijl de gebruiker wel zaken waarneemt op de website.

Usability testen

Concepttest

Met een concepttest wil je vaststellen of de belangrijkste pagina’s van je website overeenkomen met het gebruik en de wensen van je doelgroep. Je kan om twee manieren een concepttest uitvoeren. Een schets maken op papier of een klikbare demo realiseren en vervolgens voorleggen aan je testpersonen. Een test die daarop kan volgen is een prototypetest. Dit is een test die de eerste uitgewerkte versie, gebaseerd op het concept,  beoordeeld. Het voordeel van een concepttest is de eenvoud om het uit te voeren. Daarbij kan je vooraf al heel wat problemen signaleren die in een latere fase niet gerepareerd hoeven te worden.

Cardsortingtest

Om de onderwerpen of de navigatie-indeling van je website inzichtelijk te krijgen, kan je een cardsortingtest uitvoeren. Test houdt in grote lijnen in dat deelnemers aan de test de onderwerpen van de website gaan ordenen met behulp van kaartjes waarop de onderwerpen zijn beschreven. Hierdoor krijg jij als onderzoeker een beeld van hoe de gebruikers de onderwerpen ervaren en welke relaties ze leggen met de verschillende onderwerpen. Je kan dit testen op ‘gesloten’ wijze, door vooraf alle onderwerpen te bepalen en de deelnemers alleen de onderwerpen ordenen. Maar ook ‘open’ wijze, de deelnemers moeten dan ook zelf de onderwerpen bepalen. Vaak wordt er gekozen voor een combinatie, waar gebruikers de gegeven onderwerpen mogen aanpassen/verbeteren.

Expertreview

Een expertreview is een analyse van de website die uitgevoerd wordt door een specialist of meerdere specialisten. Een specialist of usability-expert bekijkt de website met behulp van een usability-checklist, maar ook vanuit gebruikersperspectief. Op basis van zijn kennis van websites is hij (of zij) instaat verbeteringen te adviseren die ook technisch te realiseren zijn. In veel gevallen wordt een expert ingezet om de hele website te analyseren, maar soms gebeurt dit ook voor bepaalde gedeeltes van een websites of soms wel voor één pagina (en het achterliggende proces). Een expertreview is normaal gesproken duurder dan andere testen, maar het voordeel is dat het snel resultaten kan opleveren en er geen testpersonen nodig zijn. Adviezen van experts kunnen wel uitmonden in een gebruikersonderzoek, vooral als men geen beslissing kan nemen welke advies het beste is. De resultaten worden gebruikelijk verwerkt in een rapport dat overhandigd wordt.

A/B testen

Bij een A/B test kan je verschillende varianten van een pagina of een onderdeel met elkaar vergelijken. Je doet dit door de twee varianten onder twee verschillende groepen aan te bieden. Een voorbeeld: pagina A kent een groene call-to-action button en pagina B kent een oranje call-to-action button. De eerste groep testpersonen krijgt pagina A te zien en de tweede groep testpersonen pagina B. Op basis de resultaten wordt dan bepaald welke kleur beter is voor de website. In dit geval zal het aantal dat de button hebben gebruikt een doorslag geven in het resultaat.